Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement

Ulica Smolna – jednokierunkowa ulica w Śródmieściu Północnym, która biegnie bez przecznic od Alej Jerozolimskich do Nowego Światu.

Smolna 2

Ulica Smolna

Ulica była pierwotnie drogą narolną na terenie dawnej jurydyki Bożydar-Kałęczyn, schodzącą od Nowego Światu w dół skarpy wiślanej, gdzie skręcała o 90 stopni w kierunku południowym i dochodziła do drogi biegnącej wąwozem Żórawki (dziś ulica Książęca). Została wytyczona i uporządkowana staraniem Komisji Brukowej w II połowie XVIII wieku. Znajdował się przy niej wówczas dwór oraz kilka domów w dolnej części. Wtedy też, w 1771 roku, oficjalnie nadano jej nazwę Smolna, w nawiązaniu, zależnie od źródła, albo do dawnych właścicieli tych gruntów, Smółków lub Smółkowskich, bądź do istniejącego tu w czasach saskich magazynu smoły.

Na początku XIX wieku w miejscu dworu powstała kamienica projektu Antonio Corazziego, a w dolnej części ulicy powstały duże zakłady przemysłowe – Rządowa Fabryka Dywanów i Kobierców (1817) oraz Rządowa Fabryka Machin Żelaznych (1826). Powstał też gmach pod numerem 3. Ze względu na rozdzielenie skarpą w świadomości mieszkańców coraz częściej pojawiał się podział na Dolną Smolną (poniżej skarpy) oraz Górną Smolną (powyżej skarpy) – sytuacja ta oficjalnie została usankcjonowana około 1870 roku, gdy tych nazw zaczęto używać oficjalnie. Dwie części ulicy łączyły drewniane schody. W 1858 roku opracowano plan regulacji ulicy Smolnej, która została wybrukowana. W latach 1863-1864, podczas powstania styczniowego, w kamienicy nr 3 przy Dolnej Smolnej ukrywał się Romuald Traugutt, tutaj też został aresztowany. W 1870 roku powstały zabudowania Instytutu Oftalmicznego.

Na przełomie XIX i XX wieku Górna Smolna została zabudowana kamienicami, z których większość powstała na rozparcelowanych ogrodach Pałacu Branickich, wtedy powstała też niewielka odnoga, nazwana początkowo ul. Wysoką, jednak wkrótce ją włączono w bieg ul. Smolnej, ujednolicając numerację – mimo to mieszkańcy jeszcze długo mówili na ten zaułek Wysoka Smolna. Podział ulicy na dwie części utrwaliła budowa wiaduktu Alej Jerozolimskich do Mostu Poniatowskiego, ostatecznie oddzielając obie części ulicy – obie straciły na znaczeniu i stały się ślepe. Przy Dolnej Smolnej, u zbiegu z ul. Książęcą, znajdował się szpital św. Łazarza. W 1939 roku Dolna Smolna biegła od ul. Książęcej do al. 3 Maja (poniżej skarpy), a Górna Smolna od al. 3 Maja do ul. Nowy Świat (powyżej skarpy). W planach było też wytyczenie po sąsiedzku al. Na Skarpie oraz ul. Sztajnkelera w miejscu tzw. koszar Blocha.

W wyniku zniszczeń podczas II wojny światowej Dolna Smolna przestała właściwie istnieć, wszelkie zabudowania rozebrano około 1950 roku, a w jej miejscu wytyczono alejkę parkową Centralnego Parku Kultury (dziś im. Rydza-Śmigłego). Oszczędniej wojna obeszła się z górną częścią, gdzie pomimo zniszczeń przetrwało wiele starych kamienic, choć wiele rozebrano do 1955 roku, by stworzyć skwer na Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów. W latach 60. XX wieku pojawił się pomysł przedłużenia ul. Kopernika do pl. Trzech Krzyży, w tym celu miano by wyburzyć część kamienic przy Smolnej – planu tego jednak nigdy nie zrealizowano. Obecnie istnieją za to plany wydłużenia pierzei ul. Smolnej w kierunku Nowego Światu – w miejscu skweru.

Smolna (nr 14)

Kamienica (nr 14)

Smolna (nr 30, tablica)

Tablica upamiętniająca Piotra Maszyńskiego, umieszczona oryginalnie na kamienicy nr 24

Współcześnie wśród mieszkańców ulicy Smolnej działa Stowarzyszenie Mieszkańców Ulicy Smolnej.

Przy ul. Smolnej znajdują się następujące obiekty:

  • ul. Smolna 6 – Centrum Przedsiębiorczości, d. pawilon Szpitala Czerwonego Krzyża
  • ul. Smolna 8 – Wieżowiec PUMA
  • ul. Smolna 9 – Dom Kultury Śródmieście
  • ul. Smolna 10a – Kamienica
  • ul. Smolna 11 – Kamienica
  • ul. Smolna 12 – Kamienica
  • ul. Smolna 13 – Kamienica
  • ul. Smolna 14 – Kamienica
  • ul. Smolna 16 – Kamienica
  • ul. Smolna 18 – Kamienica
  • ul. Smolna 20 – Kamienica
  • ul. Smolna 30 – XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego, Gimnazjum nr 44 oraz Szkolne Schronisko Młodzieżowe nr 2
  • ul. Smolna 32 – Kamienica Branickich
  • ul. Smolna 34 – Kamienica Branickich
  • ul. Smolna 36 – Kamienica Branickich
  • ul. Smolna 38 – Kamienica Branickich
  • ul. Smolna 40 – Kamienica Branickich (w przebudowie)
  • Skwer Stanisława Wisłockiego z Pomnikiem Partyzanta

Spośród nieistniejących obiektów należy wymienić zabudowania Rządowej Fabryki Machin (nr 2), willę Kozłowskiego (nr 5), szpital Polskiego Czerwonego Krzyża (nr 6) oraz zabudowania Instytutu Oftalmicznego (nr 8).

Przy ul. Smolnej zamieszkiwało także wiele sławnych postaci: Romuald Traugutt (nr 3), Stefania Sempołowska (nr 7), Allan Starski, Tadeusz Boy-Żeleński (nr 11), Roman Dmowski (nr 14), Zygmunt Kisielewski (nr 21), Helena Skłodowska-Szalayowa (nr 23), Piotr Maszyński (nr 24) oraz Karol Tchorek (nr 36).

Linki zewnętrzne[]

Advertisement