Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy ulicy. Zobacz też: Zespół przystankowy Marszałkowska.

Ulica Marszałkowska – ulica położona w Śródmieściu, jedna z głównych arterii Warszawy, biegnie od pl. Unii Lubelskiej do pl. Bankowego.

Historia[]

Zobacz więcej w artykule: Historia ulicy Marszałkowskiej.
Warszawa - Marszałkowska1867

Ulica Marszałkowska w 1867 roku, skrzyżowanie z ul. Świętokrzyską

Marszałkowska 1912

Ulica Marszałkowska w 1912 roku, skrzyżowanie z ul. Piękną

Powstanie ulicy wiąże się z osobą marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego, właściciela pobliskiej jurydyki Bielino, który był inicjatorem wytyczenia ulicy, przedłużonej z czasem na odcinek KrólewskaBagatela. W 1770 roku nazwę Marszałkowska uznano za oficjalną, ulica była początkowo zabudowana dworkami otoczonymi polami i ogrodami, jednak z czasem pojawiały się tutaj coraz liczniej coraz większe kamienice – głównym czynnikiem miastotwórczym dla ulicy, który spotęgował rozwój ulicy, był Dworzec Wiedeński, otwarty na rogu Alej Jerozolimskich w 1845 roku.

W 1870 roku ulica została wybrukowana, była też coraz ściślej zabudowywana coraz wyższymi i bogato zdobionymi kamienicami, stając się jedną z najbardziej reprezentacyjnych arterii Warszawy, pełną sklepów, restauracji i hoteli. W okresie międzywojennym należała do najruchliwszych ulic miasta, rozpoczęto też planowanie jej przedłużenia na północ, do pl. Bankowego, co zrealizowano do końca już podczas II wojny światowej, Wtedy też zabudowa ulicy uległa znacznym zniszczeniom, jednak wiele budynków i kamienic przetrwało. W ich przyziemiach w 1945 roku zaczął odradzać się handel, tworząc tzw. "Parterową Marszałkowską".

Ulica Marszałkowska, jako główna ulica miasta, stała się wkrótce przedmiotem zainteresowania komunistycznych decydentów, którzy podjęli decyzję o znacznym poszerzeniu arterii oraz zabudowaniu jej reprezentacyjnymi gmachami – w ten sposób powstał Pałac Kultury i Nauki, Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa, a potem także Ściana Wschodnia, Rotunda, Hotel Forum. Później pod ulicą przeprowadzono I linię metra, zaś na początku XXI wieku ulicę odremontowano. U zbiegu z ul. Świętokrzyską znajduje się stacja węzłowa II linii metraŚwiętokrzyska. W przyszłości planowane jest zwężenie jezdni na rzecz chodników dla pieszych.

Przebieg[]

Marszalkowska (3)

Ulica Marszałkowska na wysokości ul. Wspólnej

Marszałkowska (3)

Ulica Marszałkowska na wysokości pl. Konstytucji

Ulica Marszałkowska rozpoczyna swój bieg od pl. Unii Lubelskiej, gdzie zbiegają się al. Szucha, ul. Bagatela, ul. Klonowa, ul. Puławska, ul. Boya-Żeleńskiego i ul. Polna. Następnie biegnie na północ, krzyżując się kolejno z następującymi ulicami: Zoli, Litewską, Oleandrów, al. Armii Ludowej (wiaduktem), al. Wyzwolenia, Nowowiejską i Mokotowską (tworząc z tymi trzema pl. Zbawiciela), po czym wpada na pl. Konstytucji – zbieg z ul. Waryńskiego, ul. Śniadeckich, ul. Koszykową i ul. Piękną.

Za pl. Konstytucji kontynuuje bieg na północ, krzyżując się kolejno z Wilczą, Skorupki, Hożą, Wspólną, Żurawią, Nowogrodzką, Alejami Jerozolimskimi (tworząc rondo Dmowskiego), Widok, Złotą, Sienkiewicza, Moniuszki, Świętokrzyską, Rysią, dreptakiem Białoszewskiego, Królewską i Ptasią (przy pl. Żelaznej Bramy), kończąc się na wlocie na pl. Bankowy, u zbiegu z ul. Senatorską i ul. Elektoralną.

Ulica jest na dominującym odcinku dwukierunkową ulicą o klasie drogi zbiorczej z torowiskiem tramwajowym, jedynie na odcinku pl. Unii Lubelskiejpl. Konstytucji ulica jest węższa, jednokierunkowa w kierunku północnym. Pod ulicą biegnie I linia metra, zaś na odcinku Nowogrodzkapl. Konstytucji wzdłuż ulicy biegnie ścieżka rowerowa. W planach jest też wytyczenie kontrapasa rowerowego na odcinku pl. Konstytucjipl. Unii Lubelskiej oraz budowa ścieżki rowerowej na odcinku KrólewskaŚwiętokrzyska.

Obiekty[]

KamienicaKacperskichwWarszawie2019

Kamienica Kacperskich (nr 1)

Marszałkowska (nr 2)

Kamienica (nr 2)

Marszałkowska (budynek nr 18)

Kamienica Związku Emerytów Banku Polskiego (nr 18)

Marszalkowska (kamienica nr 72)

Kamienica Matiasa Taubenhausa (nr 72)

Kamienica Lothego 1914

Kamienica Pinkusa Lothego (nr 100) – nieistniejąca

Marszalkowska (142)

Biurowiec Królewska (nr 142)

Obiekty historyczne[]

  • ul. Marszałkowska 9 – Kamienica Centralnego Laboratorium Chemicznego
  • ul. Marszałkowska 38 – Kamienica Jakuba Hochsteina
  • ul. Marszałkowska 45 – Budynek kliniki Ludwika Bryndza-Nackiego (rozebrana w 2011)
  • ul. Marszałkowska 59 – Kamienica Trzetrzewińskiej
  • ul. Marszałkowska 63 – Kamienica pod Syrenami
  • ul. Marszałkowska 73 – Kamienica Sierpińskich
  • ul. Marszałkowska 74 – Kamienica pod Husarzem
  • ul. Marszałkowska 75 – Kamienica Jana Fruzińskiego
  • ul. Marszałkowska 81 – Fabryka Tabaczna "Union"
  • ul. Marszałkowska 86 – Kamienica Matiasa Taubenhausa
  • ul. Marszałkowska 98 – Kamienica Matiasa Bersohna
  • ul. Marszałkowska 100 – Kamienica Pinkusa Lothego
  • ul. Marszałkowska 101 – Willa Henryka Marconiego
  • ul. Marszałkowska 102 – Kamienica Hotelu Wiedeńskiego
  • ul. Marszałkowska 103 – Pawilon Cukierni Tureckiej
  • ul. Marszałkowska 108 – Kamienica Harczyków
  • ul. Marszałkowska 109 – Kamienica Holców
  • ul. Marszałkowska 122 – Kamienica Bogowolskiego
  • ul. Marszałkowska 129 – Kamienica Zambonich
  • ul. Marszałkowska 130 – Kamienica Jankowskiego
  • ul. Marszałkowska 134 –
  • ul. Marszałkowska 141 – Kamienica Józefa Pruszaka
  • ul. Marszałkowska 142 – Pawilon "Orbisu"
  • ul. Marszałkowska 144 – Kamienica Józefa Orłowskiego
  • ul. Marszałkowska 147 – Kamienica Martwicha
  • ul. Marszałkowska 150 – Kamienica Hersego
  • ul. Marszałkowska 151 – Kamienica Aleksandra Blumenfelda
  • ul. Marszałkowska 152 – Kamienica Alfonsa Kropiwnickiego
  • ul. Marszałkowska 154 – Kamienica Blochów

Miejsca pamiątkowe[]

Rotunda (tablica pamiatkowa)

Płyta pamiątkowa przy Rotundzie

Tablica Tchorka Marszałkowska 136

Kamień pamiątkowy na budynku nr 136

  • ul. Marszałkowska 9/15 – na bloku osiedla MDM znajduje się oryginalne ogłoszenie z 1959 roku, dawniej zakryte tynkiem,
  • ul. Marszałkowska 27/35 – na bloku osiedla MDM znajdują się dwie tablice pamiątkowe Tchorka, upamiętniające miejsca, gdzie w sierpniu 1944 roku Niemcy rozstrzelali wielu Polaków,
  • ul. Marszałkowska 62 – na budynku znajduje się tablica upamiętniająca placówkę informacyjno-radiową „Radiostacja Anna”, która działała w tym budynku w sierpniu i wrześniu 1944 roku pod dowództwem dra Kazimierza Ostrowskiego „Olesza”,
  • ul. Marszałkowska 68/70 — na budynku znajduje się tablica upamiętniająca pisarza Artura Międzyrzeckiego,
  • ul. Marszałkowska 74 – na budynku znajduje się tablica upamiętniająca sztab batalionu "Iwo", który mieścił się w w tym miejscu w czasie powstania warszawskiego,
  • ul. Marszałkowska 100/102 – przy budynku znajduje się płyta upamiętniająca ofiary wybuchu gazu z 1979 roku,
  • ul. Marszałkowska 124/126 – na budynku umieszczone są tablice upamiętniające pracowników Pocztowej Kasy Oszczędności, poległych w latach 1939-1945, oraz kompanii AK „Koszta”, która kwaterowała tutaj w czasie powstania warszawskiego,
  • róg ul. Świętokrzyskiejkamień pamiątkowy Tchorka w miejscu, gdzie 2 sierpnia 1944 roku Niemcy rozstrzelali 40 osób,
  • ul. Marszałkowska 136 – na budynku znajduje się tablica pamiątkowa Tchorka, upamiętniająca miejsce, gdzie 1 sierpnia 1944 stracono roku 40 cywilów,
  • ul. Marszałkowska 142 – na budynku znajduje się tablica upamiętniająca kompozytora i dyrygenta Wacława Lachmana,
  • róg ul. Królewskiej – kamień upamiętniający Operalnię oraz powstanie Teatru Narodowego,

Ciekawostki[]

Marszalkowska (142,tablica KRN)

Tabliczka przy tablicy pamiątkowej na budynku nr 136

Licznik dlugu publicznego Marszalkowska 99

Licznik długu publicznego

  • Dawniej robocza nazwa "Nowo-Marszałkowska" stosowana była dla dwóch różnych ulic – ul. Waryńskiego oraz obecnej ul. Marszałkowskiej na odcinku na północ od ul. Królewskiej.
  • Na budynku nr 136, obok tablicy pamiątkowej, widnieje tabliczka informująca, że miejscem młodzież szkoły podstawowej nr 164 przy ul. K.R.N. 10 – informacja ta jest podwójnie nieaktualna, gdyż ulica K.R.N. (Krajowej Rady Narodowej) to dziś ul. Twarda, zaś w miejscu dawnej szkoły podstawowej mieści się obecnie gimnazjum nr 42.
  • Proponowaną nazwą dla stacji metra C-11 Świętokrzyska była "Marszałkowska".
  • Przy rondzie R. Dmowskiego znajduje się kamień odległości, pokazujący dystans z Warszawy do kilkudziesięciu miast Europy.
  • W latach 1948-1961 obecna ul. Marszałkowska na odcinku pl. Bankowyul. Królewska nazywała się Marcelego Nowotki (por. Andersa).
  • We wrześniu 2010 roku na tablicy elektronicznej umieszczonej na dachu pawilonu handlowego "Cepelia" (nr 99) uruchomiono pierwszy w Polsce "licznik długu publicznego" – ma on podnosić świadomość obywateli na temat zadłużenia państwa. Podobne urządzenia można spotkać w wielu miastach świata (m.in. The National Debt Clock na Manhattanie).

Galeria[]

Linki zewnętrzne[]

Advertisement