Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement

Ulica Marii Kazimiery – ulica położona na Marymoncie w dzielnicach Bielany i Żoliborz, która biegnie od ul. Potockiej do ul. Twardowskiego oraz od ul. Podleśnej do ul. Tczewskiej. Nazwa ulicy upamiętnia Marię Kazimierę Sobieską – królową Polski, żonę króla Jana III Sobieskiego, inicjatorkę budowy pałacyku marymonckiego przy ob. ul. Gdańskiej.

Historia[]

Marii Kazimiery-tablica

Tablica MSI z informacją o patronce ulicy

Ulica stanowiła fragment historycznego traktu z Warszawy do Młocin, już przed 1715 rokiem powstała przy niej karczma Bielańska, zlokalizowana w rejonie ob. ul. Jelinka, składająca się z dwóch drewnianych budynków. Na początku XIX wieku w otoczeniu traktu zaczęły pojawiać się niewielkie zakłady przemysłowe, w tym fabryka perkalu oraz fabryka słomianego papieru, działała też papiernia. W latach 20. XIX wieku trakt uregulowano i obsadzono drzewami, co dało podstawę do ukształtowania się jej jako najważniejszej ulicy Marymontu. Wtedy też gdzieś przy ulicy ulokowała się karczma Czerwona, określana tak od koloru ceglanych elewacji, a w rejonie Rudy Ewansa istniała także karczma Gęsia.

W południowej części traktu, poniżej późniejszej ul. Potockiej, w pierwszej połowie XIX wieku ulokowana została osada Nowy Polków, przeniesiona z esplanady rozbudowywanej Cytadeli, jednak ten fragment ulicy wraz z całą zabudową również uległ zagładzie wraz z rozbudową Twierdzy Warszawy. W pozostałej części traktu w tym samym czasie zaczęła rozwijać się skromna zabudowa mieszkalna – ze względu na ograniczenia wojskowe była ona głównie drewniana. Na planie Witkowskiego z 1862 roku trakt rozpoczyna się na przedpolu Cytadeli, przecina trakt do Potoku w Grossowie i kilkoma łukami dochodzi do Rudy i dalej na północ, gdzie zakręca na wschód (później jako ul. Jana III) w kierunku traktu do Bielan. Ulokowane były przy niej trzy karczmy i folwarki.

W 1916 roku ulica wraz z całym Marymontem znalazła się w granicach Warszawy, a 5 lipca 1921 roku nadana została obecna nazwa ulicy – Marii Kazimiery. W latach 20. XX wieku ulica została wybrukowana i oświetlona, a w 1924 roku na odcinku od ul. Potockiej do ul. Rudzkiej uruchomiono linią tramwajową – jako pierwsze pojechały tędy tramwaje linii 15. Wówczas była to jedna z najważniejszych i najruchliwszych ulic Marymontu, była gęsto zabudowana drewnianymi i murowanymi kamieniczkami, między którymi z trudem przeciskały się tramwaje, bokiem ciągnęły się szerokie i głębokie rynsztoki. Tutaj też powstawało najwięcej nowych budynków na Marymoncie. Regularna zabudowa kończyła się na nr 100 w rejonie ul. Jana III, aczkolwiek za ul. Podleśną znajdowały się jeszcze budynki o numerach od nr 122 do nr 128.

Rymkiewicza (nr 2), Marii Kazimiery (nr 17)

Kamienica nr 17 (trzy osie po prawej)

W 1939 roku ulica rozpoczynała swój bieg od skrzyżowania z ul. Potocką, po czym biegła na północ, krzyżując się kolejno z ulicami Skotnicką, Paska, planowaną Jelinka, Rymkiewicza, Bydgoską, planowaną Leszczyńskiego, planowaną Twardowskiego, planowaną Kupały, Rudzką, Wiedeńską i Godowską, by zakończyć się na skrzyżowaniu z ul. Wapowskiego i ul. Jana III. Ulica w całości znajdowała się na terenie komisariatu XXVI Marymont. W planach była przebudowa arterii na odcinku RudzkaJana III jako przedłużenie ul. Mickiewicza (ul. Stanisława Leszczyńskiego), wzdłuż którego powstałaby również linia tramwajowa. Wówczas ta ulica zostałaby też poprowadzona dalej na północ, przez Wincentego Kadłubka, Podleśną i Tczewską do ul. Paprockiego.

Licha zabudowa ulicy uległa ogromnym zniszczeniom w trakcie powstania warszawskiego, szczególnie silnie 14 września, gdy Niemcy szturmowali Marymont i dokonywali egzekucji na mieszkańcach kolejnych domów. Drewniane budynki po prostu zniknęły z powierzchni ziemi, a murowane kamienice i domy były poważnie zniszczone. Większości zrujnowanych budynków nigdy nie odbudowano, ich resztki powoli rozbierano, nie przywrócono też kursowania tramwajów, choć pozostałości szyn wystawały z jezdni jeszcze w latach 50. XX wieku. Zamiast tego na ul. Marii Kazimiery skierowano autobusy linii 122, a potem 157. Na planach ulica zaznaczana była na odcinku PotockaJana III oraz PodleśnaTczewska, układ urbanistyczny oraz otoczenie ulicy nie uległy zmianie aż do lat 70. XX wieku. Wówczas na obszarze Marymontu-Rudy rozpoczęła się budowa rozległego osiedla bloków mieszkalnych.

Marii Kazimiery (Rudawka)

Ulica Marii Kazimiery (rejon ul. Tczewskiej)

W związku z tą inwestycją ulica została początkowo skrócona do ul. Rudzkiej, a większość zachowanej zabudowy w północnej części ulicy uległa wyburzeniu (poza trzema budynkami), a następnie, w związku z budową Trasy Armii Krajowej, ulicę skrócono jeszcze bardziej, do ul. Twardowskiego. Południowa część ulicy zabudowana została domami jednorodzinnymi w zabudowie szeregowej i bliźniaczej, między którymi zachowało się kilka przedwojennych budynków, a w latach 90. XX wieku przy ul. Marii Kazimiery wybudowano także kilka budynków komunalnych. Bez zmian przetrwał poza tym krótki odcinek ulicy w rejonie ul. Podleśnej. Od tego momentu ulica nie uległa już większym zmianom.

Marii Kazimiery

Ulica Marii Kazimiery (rejon ul. Potockiej)

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ul. Potocką, następnie biegnie na północ, gdzie krzyżuje się kolejno z ulicami Paska, Jelinka, Rymkiewicza i Lutosławskiego, dochodząc do skrzyżowania z Twardowskiego. Tutaj jej bieg urywa się, jednak kontynuowany jest od ul. Podleśnej, skąd dalej biegnie na północ, mija ul. Tczewską i kończy się na granicy rezerwatu "Las Bielański".

Otoczenie[]

Przy ul. Marii Kazimiery 1 znajduje się urząd pocztowy nr 104, zachowało się też kilka przedwojennych kamienic i domów – nr 3, nr 17, nr 21, nr 33, nr 76, nr 84 i nr 86. W podwórku w rejonie ul. Potockiej zachował się również fragment muru z tablicą pamiątkową z dawnej willi Michała Grossego (tzw. Grossówki). Przy ul. Marii Kazimiery 74 znajdował się także Składy Filmowe.

Ciekawostki[]

  • Maria Kazimiera jest również patronką jednej z ulic w Wilanowie – ta jednak nosi nazwę "Królowej Marysieńki".
Advertisement