Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement

Ulica Grzybowska – ulica położona w Śródmieściu i na Woli, która biegnie od ul. Królewskiej do ul. Karolkowej.

Ulica swoje początki bierze już w średniowieczu, kiedy to była drogą narolną folwarku książęcego, a od XVI wieku folwarku starościńskiego. W 1650 w jej pobliżu powstała jurydyka Grzybów i właśnie od niej ulica zyskała miano Grzybowska (zatwierdzone w 1770 roku), w 1693 roku stała się drogą graniczną między Grzybowem a Wielopolem. Na planie z 1740 roku ulica jest oznaczona jako Droga na Wrocław, gdyż na wysokości dzisiejszej ulicy Ciepłej ulica rozwidlała się w kierunku południowym, ku Twardej i traktowi grójeckiemu. Odnogę tę zlikwidowano około 1770 roku, a ulicę uregulowano na odcinku do ul. Ciepłej. Zabudowa w XVII i XVIII wieku składała się z luźno rozrzuconych domów drewnianych, pośród których w 1784 roku znajdowało się jedenaście browarów. Ta sama taryfa wymienia także 42 budynki drewniane i dwa murowane (nr 38 i nr 39).

Ulica początkowo wytyczona była jedynie do ul. Towarowej, za nią znajdowały się dwie cegielnie otoczone gliniankami, jednak mimo to udało się z czasem przedłużyć ulicę do ul. Przyokopowej i ul. Karolkowej. W 1819 roku przy ulicy znajdowało się 39 posesji, nadal dominowała zabudowa drewniana, a budynków murowanych było jedynie dziesięć. Nowa zabudowa zaczęła powstawać od lat 30. XIX wieku, a pośród niej szczególnie wyróżniał się pałac Jana J. Gaya (nr 19), ruch budowlany utrzymał się do lat 50. XIX wieku. Jednocześnie okolica zyskiwała charakter przemysłowy, działało pięć browarów, w tym jeden należący do Hermanna Junga. Kolejnym czasem boomu budowlanego były lata 80. i 90. XIX wieku, kiedy zrealizowano kilkanaście nowych kamienic. Mimo to zwarta zabudowa obejmowała jedynie początkowy fragment ulicy, a dalej dominowały drewniaki, oficyny i zakłady przemysłowe.

Grzybowska 26

Gmach Zarządu Warszawskiej Gminy Starozakonnych (nr 26/28)

Ulica Grzybowska na wysokości ulicy Granicznej

Ulica Grzybowska na wysokości ulicy Granicznej

Grzybowska (nr 37)

Kamienica (nr 37) i blok osiedla Za Żelazną Bramą (nr 39)

Zabudowa fabryczna przemieszczała się coraz bardziej na zachód, a jej miejsce zajmowały nowe kamienice, szczególnie w rejonie ul. Ciepłej, gdzie jedną z ciekawszych realizacji był gmach Zarządu Warszawskiej Gminy Starozakonnych (nr 26/28). Wiele zakładów przemysłowych działało jednak nadal i ciągle rozbudowywało się, a wschodnia część była typową arterią rzemieślniczą z dużym udziałem ludności żydowskiej. W 1939 roku ulica rozpoczynała swój bieg od ul. Granicznej (nieco na północ niż dzisiaj), po czym biegła na zachód krzyżując się kolejno z ulicami Rynkową, Ciepłą, Waliców, Żelazną, Wronią, Towarową, Kolejową i Przyokopową, by zakończyć się u zbiegu z ul. Karolkową i ul. Siedmiogrodzką.

W 1939 roku niemieckie bombardowania nie przyniosły zabudowie większych zniszczeń, a już podczas niemieckiej okupacji ulica na wschód od ul. Żelaznej znalazła się w granicach getta, tu też mieściła się siedziba Gminy Żydowskiej i Judenratu (nr 26/28). Tutaj też po rozpoczęciu akcji likwidacyjnej getta samobójstwo popełnił Adam Czerniaków. Zabudowa uległa znacznym zniszczeniom w 1944 roku, podczas powstania warszawskiego. Walczyli tutaj głównie powstańcy ze zgrupowania Chrobry II, szczególnie zaciekle o magazyny zbożowe browaru Haberbusch i Schiele (nr 58).

Otoczenie ulicy nie uległo większych zmianom przez kilkanaście powojennych lat, rozebrano jedynie najbardziej zniszczone budynki, zachowało się za to mnóstwo zrujnowanych kamienic oraz oficyn, co przyczyniło się do nazwania okolicy "dzikim zachodem". Zmieniło się to dopiero po 1965 roku, kiedy to w miejscu dawnych kamienic zaczęto budowę osiedla Za Żelazną Bramą. W międzyczasie, w 1961 roku, ulica Grzybowska została przebudowana. Około 1974 roku rozebrano też jedną z najcenniejszych zachowanych kamienic – secesyjną kamienicę nr 24. Kolejne zmiany przyniósł dopiero początek XXI wieku, kiedy to pomiędzy blokami zaczęły pojawiać się biurowce i wieżowce, takie jak JM Tower czy Hotel Hilton, zajmujące puste działki oraz odtworzone po wojnie zakłady przemysłowe. Proces ten ciągle trwa i zmierza do zmiany charakteru ulicy na biurowo-usługową.

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ul. Królewską, ul. Graniczną i pl. Grzybowskim, po czym kieruje się na zachód krzyżując się kolejno z al. Jana Pawła II i potem ulicami: Ciepłą, Waliców, Żelazną, Wronią, Towarową i Przyokopową, aby zakończyć się na skrzyżowaniu z ul. Karolkową i ul. Siedmiogrodzką.

Hotel Radisson Blu ulica Grzybowska

Hotel Radisson Blu

Tablica Władysław Pytlasiński Grzybowska 30

Tablica pamiątkowa Władysława Pytlasińskiego (nr 30)

Grzybowska (biurowiec, budynek nr 53-57)

Pekao Tower (nr 53/57)

Otoczenie[]

Wzdłuż ul. Grzybowskiej znajdują się współcześnie następujące obiekty:

  • ul. Grzybowska 3 – Biurowiec
  • ul. Grzybowska 4 – Apartamentowiec Grzybowsk4
  • ul. Grzybowska 5a – Biurowiec Grzybowska Park
  • ul. Grzybowska 6/10a – Apartamenty Śródmiejskie
    (budowa)
  • ul. Grzybowska 7 – Przedszkole nr 3
  • ul. Grzybowska 12/14a – Przedszkole nr 1
  • ul. Grzybowska 24 – Hotel Radisson Blu
  • ul. Grzybowska 30 – jeden z bloków Osiedla za Żelazną Bramą, a na nim tablica pamiątkowa Władysława Pytlasińskiego, twórcy polskich zapasów
  • ul. Grzybowska 35 – Szkoła podstawowa nr 25 im. Komisji Edukacji Narodowej
  • ul. Grzybowska 37 – Kamienica przedwojenna
  • ul. Grzybowska 43 – Biurowiec (w budowie)
  • ul. Grzybowska 45 – JM Tower
  • ul. Grzybowska 46 – Kamienica Antoniego Stradeckiego
  • ul. Grzybowska 47 – Kamienica przedwojenna
  • ul. Grzybowska 47a – Kamienica przedwojenna
  • ul. Grzybowska 53/57 – Pekao Tower
  • ul. Grzybowska 61 – Platinum Towers, obok ma powstać wieżowiec HPO
  • ul. Grzybowska 63 – Hotel Hilton
  • ul. Grzybowska 71 – Kamienica Antoniego i Leokadii Gawłowiczów
  • ul. Grzybowska 73 – Kamienica firmy J. Hurewicz
  • ul. Grzybowska 77 – Dom Prasy Wojskowej
  • ul. Grzybowska 78 – Prime Corporate Center (w budowie)
  • ul. Grzybowska 79 – Dawna Elektrownia Tramwajów Miejskich, w niej Muzeum Powstania Warszawskiego
  • ul. Grzybowska 80/82 – Biurowiec Kolmex
  • ul. Grzybowska 81 – Biurowiec Banku Polskiej Spółdzielczości
  • ul. Grzybowska 85a – Biurowiec Wola Center
  • ul. Grzybowska 87 – Concept Tower
  • ul. Grzybowska 88 – Kamienica laboratorium chemiczno-farmaceutycznego "Asmidar", w niej Muzeum Nurkowania
  • ul. Grzybowska 90 – Kamienica Bermana
  • ul. Grzybowska 90a – Kamienica przedwojenna

Spośród nieistniejących obiektów należy wymienić gmach Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (nr 4), fabrykę musztardy "A. Schwietzer" (nr 9), Synagogę Najhausa (nr 11), pałac Jana Jakuba Gaya (nr 19), budynek główny Gminy Żydowskiej (nr 26/28), kamienicę Wołowskich (nr 46) czy zabudowania Zjednoczonych Browarów "Haberbusch i Schiele" (nr 58).

Ponadto na budynku nr 5a znajduje się tablica upamiętniająca Pawła Frenkla, który poległ w tym miejscu w 1943 roku, na rogu ul. Towarowej znajduje się kamień upamiętniający fakt, że w znajdującej się tu kamienicy mieszkał dawniej Konstanty Ildefons Gałczyński, zaś na rogu ul. Żelaznej położony jest jeden z pomników granic getta.

Linki zewnętrzne[]

Galeria[]

Advertisement