Ulica Gęsia – nieistniejąca ulica, która biegła na terenie współczesnego Muranowa między Nalewkami a Okopową. Dzisiaj jej śladem w dużym stopniu podąża ulica Anielewicza.
Historia[]
Ulica Gęsia wywodzi się od średniowiecznej drogi narolnej Starego Miasta, będącej przedłużeniem ulicy Franciszkańskiej do traktu młocińskiego, czyli do późniejszej ulicy Dzikiej, potem Zamenhofa. W pierwszej połowie XVIII wieku przedłużono ją do ul. Smoczej, a po 1771 roku do okopów Lubomirskiego i późniejszej ulicy Okopowej. W XVIII wieku przy ulicy znajdowały się jedynie koszary Artylerii Koronnej oraz nieliczne dworki i kamieniczki po nieparzystej stronie ulicy.
Pod koniec pierwszej połowy XIX wieku zabudowany został cały odcinek ulicy od Nalewek do Dzikiej, spis z 1854 roku wymienia pięć kamienic oraz 11 domów. Z czasem nieparzysta część ulicy na zachód od Dzikiej została zabudowana licznymi, tandetnymi kamieniczkami, ale po 1880 roku poziom architektury nowych budynków poprawił się. Do 1914 roku wystawiono około 30 nowych czynszówek, mimo to przy skrzyżowaniu z Okopową wciąż przeważały zabudowania drewniane. W 1908 na pierwszym odcinku ulicy uruchomiono linię tramwaju, którą systematycznie przedłużano aż do Okopowej. W 1926 roku pojawił się pomysł przedłużenia linii tramwajowej wzdłuż Gęsiej do Karolkowej i dalej do Wolskiej, jednak pomysłu tego nigdy nie zrealizowano. W okresie międzywojennym zabudowa gęstniała, a ulica zyskiwała typowo handlowy charakter. W 1939 roku ulica rozpoczynała swój bieg od skrzyżowania z Nalewkami i Franciszkańską, po czym kierowała się na zachód krzyżując się z Zamenhofa, Lubeckiego i Smoczą, by zakończyć się u zbiegu z Okopową.
W 1940 roku ulica całkowicie weszła w skład getta warszawskiego, a w latach 1941-1942 była świadkiem wywożenia zmarłych z głodu i chorób mieszkańców getta na cmentarz żydowski. Zabudowa została zrównana z ziemią po upadku powstania w getcie warszawskim, w latach 1943-1944, zachowano jednak część budynków z przeznaczeniem na dalsze funkcjonowanie więzienia Gęsiówka oraz obozu KL Warschau. Dawne fundamenty zostały przysypane ziemią, a na nich po wojnie wybudowano nowe osiedle Muranów.
Po wojnie śladem ulicy Gęsiej wytyczono nową ulicę Anielewicza, która jednak na wschód od Karmelickiej odgięto ją ku południu, by przechodziła w odgiętą ku północy Świętojerską, nie dochodząc już do pierwotnego przedłużenia, jakim była ul. Franciszkańska. Fragment dawnej ulicy przejęła współczesna ulica Nalewki. Zrezygnowano z odbudowy linii tramwajowej, choć były takie pomysły. Dodatkowo na zachodzie ulicę wydłużono do Gibalskiego. Nową nazwę wprowadzono około 1953 roku.
W latach 90. XX wieku pojawiła się propozycja przywrócenia ulicy Anielewicza nazwy "Gęsia", jednak ze względu na zasługi Anielewicza uznano, że taka zmiana miałaby charakter antyżydowski, wobec czego odstąpiono od niej. Dzisiaj biegiem dawnej ulicy Gęsiej biegnie ulica Anielewicza oraz Nalewki, a na odcinku od Karmelickiej do Zamenhofa można odnaleźć kratki ściekowe, pozostałość dawnego przebiegu ulicy.
Obiekty[]
.jpg){kind=link}
Spośród dawnej zabudowy ulicy Gęsiej do dzisiaj nie dotrwały żadne relikty zabudowy, wśród której dawniej należało wymienić takie obiekty jak:
- ul. Gęsia 1 – Kamienica Salomona Posnera
- ul. Gęsia 2 – Kamienica Trottera
- ul. Gęsia 9 – Kamienica Szkoły Rabinów i Nauczycieli
- ul. Gęsia 25 – Kamienica Regirera i Erlicha
- ul. Gęsia 26 – Koszary Wołyńskie, siedziba więzienia Gęsiówka, rozebrane w latach 60. XX wieku
- ul. Gęsia 30/40 – Fabryka Rządowa Sukien Cienkich
- ul. Gęsia 42 – Fabryka Świec Stearynowych
- ul. Gęsia 46 – Kamienica Robotników Garbarni Temler i Szwede
- ul. Gęsia 103 – Kamienica Ch. Lublina
Ciekawostki[]
- Skrzyżowanie Gęsiej z Nalewkami i Franciszkańską w międzywojennej Warszawie było najruchliwszym miejscem w mieście, zwane było także czasem "najbardziej żydowskim" miejscem Warszawy.