Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement

Zabytek
nr w rej.
115

Ulica Elektoralna (dawniej także Wielopolska) – położona w Śródmieściu i na Woli ulica o długości 1 100 metrów, biegnąca od placu Bankowego do ulicy Chłodnej.

Historia[]

Elektoralna 1

Kamienica (nr 1) na rogu ul. Przechodniej

Elektoralna (przebudowa)

Przebudowa ulicy (2014)

Elektoralna (przebudowana) 2

Przebudowana ulica (2014)

Pierwotnie biegła tędy droga narolna ku wsi Wielka Wola, która oddzielała włóki Starej Warszawy od gruntów książęcych, a z czasem stała się granicą jurydyki Wielopole, i z tego też powodu początkowo była nazywana Wielopolską. Uregulowano ją około 1720 roku w związku z wyznaczaniem osi saskiej. Dzisiejszą nazwę uzyskała w 1771 roku, a zaczerpnięto ją od tytułu Augusta II, który był elektorem saskim, bądź od kierunku, gdyż prowadziła w stronę pola elekcyjnego na Woli. W XVIII wieku powstały przy ulicy pierwsze pałace należące do Wicherta oraz do Wielopolskich, a wkrótce została gęsto zabudowana. Znaczne ożywienie budowlane nastąpiło po 1815 roku, kiedy to wzniesiono przy ulicy 13 obiektów.

Z czasem zaczęło powstawać coraz więcej obiektów przemysłowych, do których trzeba zaliczyć liczne manufaktury powozów (których było w tej okolic aż dziesięć) czy fabryka wyrobów platerowanych Frageta. Zabudowa stała się zwarta już w połowie XIX wieku, wobec czego później jedynie zastępowano istniejące budynki nowszymi. W 1879 roku w ramach eksperymentu ulice wyłożono nawierzchnią z żeliwnych krat, ten musiał się jednak nie przyjąć, gdyż wkrótce wymieniono je na drewnianą kostkę, a potem na istniejącą do dziś kostkę z czerwonego granitu.

Na początku XX wieku Elektoralna była ulicą handlową, pełniła też ważną funkcję tranzytową w ruchu wschód-zachód wraz z ulicami Senatorską (idącą do jedynego wówczas w Warszawie mostu Kierbedzia), Chłodną oraz Wolską. Krótko przed 1939 rokiem poprawiono wygląd ulicy poprzez uporządkowanie licznych na tej ulicy szyldów. Większość mieszkańców ulicy stanowili trudniący się handlem Żydzi. Wśród istniejących wówczas ulic należy wymienić nieistniejące dzisiaj ulice Mirowską oraz Solną (po wojnie włączoną w ulicę Marchlewskiego).

Podczas bombardowań w 1939 roku zabudowania nieznacznie uległy zniszczeniu, jednak pod gruzami szpitala św. Ducha zginęło około 200 osób. W 1940 roku weszła w skład getta warszawskiego, z którego wyłączono ją w dwóch etapach w 1942 oraz 1943 roku. Podczas powstania warszawskiego 9 sierpnia Niemcy przypuścili szturm na ulicę i wymordowali mieszkańców, a zabudowę spalili. Choć dawne budynki przetrwały w murach i nadawały się do odbudowy, to po 1946 roku większość z nich rozebrano. Nieliczne domy, które przetrwały pozbawiono wystroju, a w miejscu zniszczonych budynków wzniesiono nowe domy o historyzujących fasadach.

W 1960 roku przy ulicy powstała pierwsza "szkoła-tysiąclatka", dziś mieszcząca XVII Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Dnia 1 lipca 1965 roku założenie urbanistyczne ul. Elektoralnej zostało wpisane na listę zabytków, w 2014 roku ulica została wyremontowana.

Przebieg[]

Ulica rozpoczyna swój bieg na skrzyżowaniu w południowo-zachodnim narożniku placu Bankowego, u zbiegu z ulica Przechodnią. Następnie biegnie na zachód krzyżując się kolejno z ulicami Orlą, Zimną, aleją Jana Pawła II, ulicą Ciepłą, Chłodną i Białą, gdzie wpada w ulicę Chłodną. Na odcinku od Przechodniej do al. Jana Pawła II jest jednokierunkowa w stronę zachodnią, a na odcinku od Ciepłej za zachód jest pokryta kocimi łbami (wpisanymi jako zabytek).

Otoczenie[]

Kamienica Frageta (Elektoralna, nr 14)

Kamienica Józefa Frageta

Tabliczka ul

Tablica upamiętniająca społeczną akcję porządkowania Warszawy z 1959 roku

Wzdłuż ulicy położone są następujące obiekty:

  • róg Przechodniej – pusty plac, na którym planowane jest ustawienie pomnika Cypriana K. Norwida,
  • ul. Elektoralna 2 – Gmach Głównego Urzędu Miar, w nim Muzeum Miar, na jego terenie pomnik przyrody: kasztanowiec biały, posadzony osobiście w 1827 roku przez Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego,
  • ul. Elektoralna 4/6 – Okręgowy Urząd Miar
  • ul. Elektoralna 5/7 – XVII Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego,
  • ul. Elektoralna 9 – Kamienica,
  • ul. Elektoralna 11 – Kamienica Andrzeja Piekarskiego,
  • ul. Elektoralna 12 (od ulicy) – Budynek dawnego szpitala św. Ducha, dziś mieści Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki (niegdyś także kino Anatol, dziś kino Elektor)
  • ul. Elektoralna 12/14 (w głębi) – Zespół Szkół Specjalnych nr 85, na jego terenie pomnik przyrody: jesion wyniosły,
  • ul. Elektoralna 13 – Kamienica przedwojenna,
  • ul. Elektoralna 14 – Kamienica Józefa Frageta (dawna numeracja 16),
  • ul. Elektoralna 15/17 – Przedszkole nr 4,
  • ul. Elektoralna 16/22 – kamień pamiątkowy przed budynkiem upamiętniający Juliusza Słowackiego, który mieszkał w w istniejącej tu niegdyś kamienicy w latach 1829-1831.
  • między Elektoralną a ChłodnąSkwer Sybiraków, Pomnik granic getta, Kościół św. Karola Boromeusza na Chłodnej oraz Skwer Księdza Jerzego.

Nieistniejące obiekty[]

Spośród nieistniejących zabudowań należy wymienić:

  • ul. Elektoralna 1 – Kamienica Głuszyńskiego,
  • ul. Elektoralna 3 – Kamienica Ksawerego Brzostowskiego, mieszkał w niej kiedyś Antoni Malczewski,
  • ul. Elektoralna 5/7 – Kamienica Samuela Reschkego,
  • ul. Elektoralna 6 – Pałac Wielopolskich, mieszkał tu niegdysiejszy prezydent Stanisław Węgrzecki,
  • ul. Elektoralna 12 – Manufaktura Powozów i Karoc Tomasza Dangla, w jej miejscu powstała najpierw Komora Celna, a potem gmach szpitala św. Ducha,
  • ul. Elektoralna 14 – Kamienica Duniewiczowej, jednak przynajmniej do 2000 roku przetrwały zrujnowane oficyny tej kamienicy (nosiły adres 12a), rozebrano je pod budowę nowego bloku,
  • ul. Elektoralna 20 – Kamienica Wicherta, w której w latach 1829-1831 mieszkał Juliusz Słowacki, a w podwórku pałac Wicherta,
  • ul. Elektoralna 41 – Kamienica Marcina Frybesa.

Ciekawostki[]

  • Na murze odgradzającym skwer od chodnika pomiędzy numerami 13 i 15 znajduje się granitowa tablica upamiętniająca społeczną akcję porządkowania Warszawy z 1959 roku.

Linki zewnętrzne[]

Advertisement