Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy ulicy. Zobacz też: Zespół przystankowy Chmielna.

Zabytek
nr w rej.
A-854

Ulica Chmielna (dawniej także Droga przez Chmielnik, odcinkiem Henryka Rutkowskiego) – ulica w Śródmieściu i na Woli biegnąca od Nowego Światu do Marszałkowskiej oraz od alei Jana Pawła II do Miedzianej. Ulica ma łączność długość około 1 200 metrów, przy czym każdy odcinek liczy po około 600 metrów. Nieprzerwana ulica miałaby długość 2,1 kilometra. Chmielna jest często uznawana za jedną z najdroższych ulic Warszawy.

Historia[]

Ulica wywodzi się od dawnej drogi narolnej wiodącej od traktu nowoświeckiego przez grunty Chmielnik, miejsce uprawy chmielu, do granic wsi Wielka Wola, rozdzielała grunty należące do augustianów oraz do księży misjonarzy. W XVII wieku osiedlali się tutaj ogrodnicy. Ulica została uregulowana około 1770 roku, wówczas przeprowadzono ją aż do Twardej i nadano współczesną nazwę. Wcześniej znana była też jako Droga przez Chmielnik. Ulica była w większości niezabudowana, otoczona ogrodami, dopiero w latach 1776-1782 w rejonie ul. Brackiej powstał Cyrk Heca, a około 1792 roku powstały pierwsze domy murowane w rejonie Marszałkowskiej. Pod koniec XVIII wieku ulica została wybrukowana.

Większy ruch budowlany wzdłuż Chmielnej pojawił się dopiero po 1831 roku, początkowo zabudowa obejmowała jedynie wschodni odcinek w rejonie Nowego Światu, jednak z biegiem lat przesuwała się coraz bardziej na zachód. Wciąż sporo było domów drewnianych oraz obszarów niezabudowanych, także w sąsiedztwie Dworca Wiedeńskiego, a szczególnie na zachodnim krańcu ulicy, gdzie zamieszkiwał nawet Jan zwany Pustelnikiem. W jego pobliżu w latach 60. i 70. XIX wieku powstał szereg zabudowań magazynowych oraz warsztatowych, w tym trójkondygnacyjna parowozownia. Ulica stała się modna, a stwierdzenie "pani z Chmielnej" oznaczało największy szyk i elegancję w ówczesnych czasach. W 1874 roku spłonęło wiele kamienic między Zielną a Wielką, ale wolny teren zabudowano wkrótce nowymi kamienicami. Wciąż stawiano nowe kamienice, a stare nadbudowywano. Około 1885 roku cała ulica była już zabudowana, w związku z czym ruch budowlany osłabł. Ulica wyróżniała się dużą liczbą hoteli, ze względu na sąsiedztwo Dworca Wiedeńskiego.

Zobacz więcej w artykule: Zamach na Józefa Cechnowskiego.

W 1925 roku na ulicy doszło do nieudanego zamachu na Józefa Cechnowskiego, agenta policji pracującego w szeregach komunistów. Zamachu mieli dokonać Władysław Kniewski, Władysław Hibner oraz Henryk Rutkowski, jednak nie dość, że nie udało im się zabić Cechnowskiego, to dodatkowo ranili kilka innych osób. Wszyscy trzej zostali wkrótce schwytani, skazani przez sąd na śmierć i rozstrzelani na stokach Cytadeli. Te wydarzenia przyczyniły się po wojnie do nazwania tej ulicy imieniem Rutkowskiego, a sąsiednich imieniem Kniewskiego (Złota) i Hibnera (Zgoda). W okresie międzywojennym ruch budowlany był niewielki, najważniejszy był wznoszony wówczas w sąsiedztwie nowy Dworzec Główny. Otwarto kino Palladium i kino Atlantic. W 1926 roku tę ruchliwą przebudowano ulicę, układając na niej nawierzchnię asfaltową. W latach 19311939 ulicą kursowały autobusy linii C, pod ulicą miała też biec jedna z linii metra. W 1939 roku ulica rozpoczynała się skrzyżowaniem z Nowym Światem i Foksal, po czym biegła na zachód przecinając kolejno Szpitalną, Bracką, Zgodę, Marszałkowską, Zielną, Wielką, Sosnową i Żelazną, by zakończyć się na skrzyżowaniu z Twardą i Miedzianą.

Atlantic

Kino Atlantic

We wrześniu 1939 roku zniszczeniu uległ szczególnie zagrożony nalotami odcinek zachodni, w rejonie ulicy Żelaznej, oraz otoczenie Dworca Głównego. Podczas okupacji ulica nosiła nazwę Hopfenstrasse (Chmielna). Podczas powstania warszawskiego, od 5 września na ulicy toczyły się ciężkie walki, a Niemcy spalili cały odcinek ulicy między Marszałkowską a Żelazną. Po 1946 roku Biuro Odbudowy Stolicy niespecjalnie paliło się do odbudowywania zabudowy ulicy, większość kamienic, nawet dobrze zachowanych, została przeznaczona do rozbiórki. Działo się to głównie w ramach walki z tzw. "prywatną inicjatywą", by zabierać dawnym właścicielom kamienic ich dorobek oraz zniszczyć serce kapitalistycznej Warszawy. W latach 50. XX wieku ulica została przedzielona na dwie odrębne części przez plac budowy Pałacu Kultury i Nauki, w związku z czym w 1950 roku wschodnią część, między Nowym Światem a Marszałkowską, nazwano imieniem Henryka Rutkowskiego, polskiego działacza komunistycznego, straconego za nieudany zamach. W okresie PRL-u wschodni odcinek ulicy był "skansenem" prywatnej inicjatywy. W latach 19701979 zachodnim odcinkiem ulicy kursował autobus 130. Dawną nazwę dla całej ulicy przywrócono dopiero 6 listopada 1990 roku. Wówczas też ten odcinek odremontowano i przekształcono w deptak. 10 czerwca 2009 roku układ urbanistyczny ulicy między Nowym Światem a pasażem Wiecheckiego wpisano do rejestru zabytków, a planach jest także rewitalizacja tego fragmentu ulicy.

Przebieg i obiekty[]

Hotel Grand (Chmielna) 2

Pawilon d. Hotelu Grand (nr 5)

Chmielna (budynek nr 6)

Kamienica Szymona Arendarza (nr 6)

Chmielna (nr 25)

Biurowiec (nr 25)

Chmielna (budynek nr 30)

Kamienica Jarosława Wojciechowskiego (nr 30)

Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z Nowym Światem i Foksalem, po czym kieruje się na zachód przecinając ulice Szpitalną, Bracką, Zgodę, Pasaż Wiecheckiego, by zakończyć się na Marszałkowskiej. Następnie pojawia się 900-metrowa przerwa, po czym ulica ponownie pojawia się za al. Jana Pawła II. Potem ulica Chmielna przecina jedynie ulicę Żelazną i kończy się na skrzyżowaniu z Miedzianą.

Wzdłuż ulicy znajdują się następujące obiekty:

  • ul. Chmielna 2 – Kamienica pod Biustonoszami,
  • ul. Chmielna 4 – Kamienica Salomona Lewenthala,
  • ul. Chmielna 5 – Kamienica Seweryna Smolikowskiego, w podwórku zachował się ponadto pawilon restauracyjny dawnego hotelu Grand,
  • ul. Chmielna 6 – Kamienica Szymona Arendarza, do dziś mieści się w niej znany sklep obuwniczy Kielmanów,
  • ul. Chmielna 7 – Kamienica Seweryna Smolikowskiego, w niej mieści się Piano Bar,
  • ul. Chmielna 8 – Kamienica Simmlera,
  • ul. Chmielna 13 – Kamienica Józefa Mierzwińskiego, na jej tyłach przez wiele lat znajdowała się Łaźnia Diana, zamknięta w 1979 roku,
  • ul. Chmielna 13a – Biurowiec Diana, w nim mieści się m.in. Instytut Goethego,
  • ul. Chmielna 16 – Kamienica Józefa Cichockiego, mieszczą się Kultowe Zapiekanki
  • ul. Chmielna 18 – Kamienica Jaroszyńskich,
  • ul. Chmielna 19 – Nowy Dom Towarowy Braci Jabłkowskich,
  • ul. Chmielna 20 – Kamienica Grossglicka,
  • ul. Chmielna 21 – Kamienica Braci Jabłkowskich (Izaaka Romberga),
  • ul. Chmielna 24 – Kamienica Jana Wernera i Marii Lilpop,
  • ul. Chmielna 25 – Biurowiec "Chmielna 25"
  • ul. Chmielna 26 – Kamienica Banku Natansonów,
  • ul. Chmielna 30 – Kamienica Jarosława Wojciechowskiego (Katarzyny Buchbinder),
  • ul. Chmielna 33 – Kino Atlantic,
  • ul. Chmielna 35 – Punktowiec Ściany Wschodniej,
  • róg al. Jana Pawła IIChmielna Business Center (planowany)
  • róg ŻelaznejWieżowiec Poczty Polskiej (planowany), wcześniej w tym miejscu stał Dworzec Pocztowy,
  • ul. Chmielna 89 – Biurowiec Warta,
  • ul. Chmielna 102 – Kamienica Borucha Zyberta,
  • ul. Chmielna 120 – siedziba Zarządu Dróg Miejskich,
  • ul. Chmielna 122 – Kamienica Karola Bagieńskiego,
  • ul. Chmielna 126 – Kamienica Józefa Bakela,
  • ul. Chmielna 128 – Kamienica Gartsztajnów,
  • ul. Chmielna 130 – Kamienica Nisenszalów,
  • ul. Chmielna 132/134 – Chmielna 134 Business Office Center (d. Aktyn Business Centre),
  • róg ul. MiedzianejSkwer Zgrupowania AK Chrobry II,
  • róg ul. MiedzianejChmielna Development (planowany).
  • kamienice przedwojenne: nr 1/3, nr 4, nr 5, nr 6, nr 7, nr 8, nr 10a, nr 11, nr 13, nr 15, nr 16, nr 17, nr 18, nr 20, nr 21, nr 22, nr 24, nr 26, nr 27, nr 28, nr 30, nr 73b, nr 102, nr 122, nr 124, nr 126, nr 128 i nr 130.

Na zabudowaniach oraz w ich pobliżu umieszczonych jest także kilka tablic pamiątkowych:

  • ul. Chmielna 32 – na bloku znajduje się tablica upamiętniająca Jana Wyżykowskiego, odkrywcę złóż miedzi w okolicach Lubina i Polkowic,
  • ul. Chmielna 88 – na rogu Złotej i al. Jana Pawła II stoi kamień upamiętniający miejsce, gdzie stał niegdyś gmach mieszczący Szkołę Techniczną Kolejową Drogi Warszawsko-Wiedeńskiej (nr 88).
Chmielna (budynek nr 126)

Kamienica Józefa Bakela (nr 126)

Chmielna (nr 130, nr 128)

Kamienice nr 130 i nr 128

Spośród nieistniejących obiektów należy wymienić:

  • ul. Chmielna 19/25 – Cyrk Heca
  • ul. Chmielna 25 – Kamienica Bronisława Chrostowskiego (rozebrana w 2008)
  • ul. Chmielna 40 – Kamienica o wystroju w stylu renesansu florenckiego
  • ul. Chmielna 49 – Kamienica z hotelem Astoria
  • ul. Chmielna 51 – Willa Mitkiewicza, potem w jej miejscu powstał tymczasowy budynek Dworca Głównego. Ciekawostką jest fakt, że willa Mitkiewicza była pierwszym w Warszawie budynkiem, w którym założono centralne ogrzewanie, miało to miejsce w 1841 roku,
  • ul. Chmielna 57 – Kamienica Białera i Zittera
  • ul. Chmielna 73 – Magazyny Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej (wyburzone w 2013 r.),
  • ul. Chmielna 75 – Dworzec Pocztowy
  • ul. Chmielna 88 – Kamienica Szkoły Technicznej Kolejowej Drogi Warszawsko-Wiedeńskiej

Linki zewnętrzne[]

Advertisement