Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy ulicy. Zobacz też: Zespół przystankowy Bema.

Ulica Józefa Bema (dawniej Kościelna) – ulica położona na Woli, która biegnie od al. Prymasa Tysiąclecia do ul. Wolskiej. Patronem ulicy jest Józef Bem, generał polski, węgierski i turecki, uczestnik Powstania Listopadowego i Wiosny Ludów.

Bema (nr 65)

Zabudowania d. Fabryki Tow. Akc. Przemysłowych Zakładów Mechanicznych „Lilpop, Rau i Löwenstein” (al. Prymasa Tysiąclecia 48a, dawniej nr 65)

Ulica powstała jako droga narolna wsi Wielka Wola, biegnąca od Drogi Wolskiej na południe, w kierunku współczesnej ul. Opaczewskiej, istniała z pewnością w XVIII wieku – widać ją na planie z 1796 roku. W latach 1858-1860 wybudowano przy niej kościół św. Stanisława Biskupa, wobec czego nazwano ją wtedy Drogą Parafialną, Drogą Kościelną albo Kościelną (por. Kościelna). W 1876 roku została przecięta torami kolei obwodowej, a w latach 1897-1898 została uregulowana i wybrukowana – obie te inwestycje przyczyniły się do ożywionego ruchu budowlanego, szczególnie pod względem liczby zakładów przemysłowych. Ulica służyła też jako droga koszarowa. W 1916 roku weszła w granice Warszawy, wobec czego 5 lipca 1921 roku nadano jej imię Józefa Bema.

W okresie międzywojennym wzdłuż ulicy biegła wybudowana w latach 1919-1920 linia tramwajowa, łącząca ul. Wolską z pętlą Bema (na wysokości ul. Prądzyńskiego, pierwsza dotarła tu linia 11). W planach było jej przedłużenie tunelem pod Dworcem Zachodnim (częściowo wybudowanym w latach 30. XX wieku) do Szczęśliwickiej i Grójeckiej, jednak pomysł ten nigdy nie wyszedł poza sferę planów. W 1939 roku ulica rozpoczynała swój bieg od ul. Opaczewskiej, po czym biegła na północ, krzyżując się kolejno z ulicami: Na Bateryjce, Szujskiego (vel Liniewską), Żwirową, Wrocławską, Pomnikową, Kołomyjską, planowaną Skalmierzycką, tunelem pod linią kolei wiedeńskiej, dalej z Armatnią, Gumińską, planowaną Gniewkowską, Prądzyńskiego i linią kolei obwodowej, Dworską, Ludwiki i planowaną Kalinki, kończąc się na ul. Wolskiej. W planach była jej znaczna rozbudowa oraz zwiększenie ważności.

Prymasa Tysiąclecia (tunel, kartki)

Dawny tunel ul. Bema (dziś al. Prymasa Tysiąclecia) z informacjami o rzekomych komorach gazowych KL Warschau

Podczas kampanii wrześniowej zabudowa uległa częściowo zniszczeniu, najbardziej ucierpiały elewatory zbożowe w rejonie ul. Prądzyńskiego, kolejne uszkodzenia przyniósł 1944 rok. Tunel ul. Bema miał, według niektórych historyków, służyć również za komorę gazową obozu KL Warschau – miało tu zginąć ponad 200 tysięcy warszawiaków. Takie informacje nie zostały jednak nigdy potwierdzone, sam tunel natomiast wysadzono w powietrze.

Już w 1949 roku postulowano likwidację linii tramwajowej i przeniesienie jej na sąsiednią, planowaną al. Rewolucji Październikowej (część zabudowań ul. Bema wyburzono w związku z wytyczaniem tejże trasy). W 1955 ulica została przebudowana, odbudowano tunel, a torowisko zlikwidowano w 1963 roku. W wyniku budowy Alej Jerozolimskich i przebudowy tunelu pod Dworcem Zachodnim (który włączono w ciąg al. Rewolucji Październikowej) południowy odcinek został odcięty, wobec czego w 1979 roku nadano mu nazwę Aleja Bohaterów Warszawy, a ulicę Bema skrócono do odcinka al. Rewolucji Październikowejul. Wolska. W 2011 roku ulica została częściowo wyremontowana, choć na niektórych odcinkach zachowały się dawne tory tramwajowe (przy ul. Wolskiej) oraz nawierzchnia z kostki brukowej (na południe od ul. Prądzyńskiego) – ten fragment ulicy w 2014 roku otrzymał nazwę Parafialna.

Ulica rozpoczyna swój bieg od ulicy Prądzyńskiego, po czym biegnie na północ, przecinając ulice: Kasprzaka, Szymczaka i Ludwiki, by zakończyć się u zbiegu z ul. Wolską.

Kościół św

Kościół św. Stanisława Biskupa

Bema (nr 81)

Kamienica Towarzystwa Akcyjnego Wola

Przy ul. Bema znajdują się obecnie następujące obiekty:

  • ul. Bema 56 – Zespół domów pracowników Polskich Kolei Państwowych
  • ul. Bema 69 – Kamienica
  • ul. Bema 70 – Kamienica Przędzalni Bawełny i Farbiarni Towarzystwa Akcyjnego „Wola”
  • ul. Bema 73/75 – Kościół św. Stanisława Biskupa
  • ul. Bema 76 – Gimnazjum nr 50 im. gen. Władysława Sikorskiego i XXXIII Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
  • róg ul. KasprzakaPomnik Ludwika Waryńskiego
  • ul. Bema 81 – Kamienica Towarzystwa Akcyjnego Wola
  • ul. Bema 87 – Warszawska Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Bolesława Prusa
  • ul. Bema 91 – Kamienica firmy Solvay
  • ul. Bema 99 – Podstacja tramwajowa "Wola"

Spośród nieistniejących zabudowań należy wymienić Carskie Magazyny Wojskowe (nr 60), Przędzalnię i Farbiarnię Towarzystwa Akcyjnego „Wola” (nr 70/72). W marcu 2000 roku rozebrano także zabudowania drukarni pod nr 87.

Kamienica nr 93, pochodząca z końca XIX wieku, została wykwaterowana w 1994 roku, niszczała wiele lat, narażona na wilgoć i penetrację bezdomnych, aż została rozebrana po pożarze, który nastąpił w sierpniu 2009 roku. Kilka budynków, które dawniej znajdowały się przy ul. Bema, istnieje do dzisiaj przy al. Bohaterów Września (zachowały one dawną numerację ulicy Bema, zmieniła się jedynie nazwa).

Innymi interesującymi obiektami przy ul. Bema są tablica pamiątkowa pod nr 57A, gdzie 9 sierpnia 1944 roku hitlerowcy dokonali masowego mordu Polaków, oraz kapliczka na rogu ul. Prądzyńskiego. Ponadto na rogu z ul. Kasprzaka ma zostać ustawiony pomnik Ludwika Waryńskiego – stanie się to najpewniej pod koniec 2013 roku.

Dawniej pod numerem 65 znajdowały się Zabudowania d. Fabryki Tow. Akc. Przemysłowych Zakładów Mechanicznych „Lilpop, Rau i Löwenstein”, dziś w związku z przemianowaniem odolańskiego odcinka ulicy Bema na Parafialną główne jej zabudowanie nosi adres alei Prymasa Tysiąclecia 48a, zaś północna kamienica znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie stacji Orlen ma przypisany numer Parafialna 2.

Dawniej nazwę Józefa Bema nosiła także ulica Dowódców w Rembertowie oraz ulica Konotopska na Gołąbkach, ponadto aleja Rewolucji Październikowej nosiła roboczą nazwę Nowo-Bema.

Galeria[]

Advertisement