Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Ujednoznacznienie
Ten artykuł dotyczy placu. Zobacz też: ulica Zawiszy i zespół przystankowy Plac Zawiszy.

Plac Zawiszy 1922

Plac Zawiszy na zdjęciu lotniczym z 1922 roku

Plac Zawiszy 1935

Plac Zawiszy na zdjęciu lotniczym z 1935 roku

Plac Zawiszy (lata powojenne)

Plac Zawiszy w latach powojennych

Plac Zawiszy 1969 NAC

Plac Zawiszy w 1969 roku

Plac Artura Zawiszy – plac położony na Ochocie, na skrzyżowaniu ul. Towarowej, ul. Raszyńskiej, ul. Grójeckiej oraz Alei Jerozolimskich.

Historia[]

W 1770 roku usytuowano w tym miejscu rogatki, które stanowiły jedno z sześciu wejść do lewobrzeżnej Warszawy otoczonej od tamtej pory okopami Lubomirskiego. Utworzono wówczas przed rogatkami plac postojowy wozów, co uznaje się za początek placu Zawiszy. Około 1818 roku wniesiono przy placu dwa klasycystyczne domki rogatkowe na planie koła projektu Jakuba Kubickiego.

Sam plac został uregulowany w 1823 roku, kiedy nadano mu owalny kształt - uregulowano wtedy również trakt krakowski i dobiegającą do placu Drogę Jerozolimską. Od południa do placu dochodziła również droga przedokopowa, ul. Raszyńska. Wygląd placu różnił się od obecnego, przypominał skrzyżowanie z elementami ronda pomiędzy obecną ul. Grójecką, a ul. Raszyńską[1].

W czasie szturmu wojsk carskich na miasto 7 września 1831 roku w rejonie placu toczyły się zaciekłe walki o rogatki. Po powstaniu listopadowym na placu organizowano egzekucje skazańców politycznych, 27 listopada 1833 stracono tu kapitana Artura Zawiszę, który jest dzisiejszym patronem placu.

Po powstaniu w 1844 roku linii kolei warszawsko-wiedeńskiej nie zmieniło charakteru placu, nawet mimo powstania w bezpośredniej okolicy dworca towarowego. Dopiero niwelacja wału około 1875 roku oraz połączenie z ul. Towarową przez przejazd kolejowy stworzyło możliwości zabudowy placu.

24 sierpnia 1908 do placu, na którym zorganizowano pętlę tramwajową, ruszył przez Aleje Jerozolimskie tramwaj elektryczny linii 8. 2 października 1921 roku przedłużono linię tramwajową przez ul. Grójecką (linia nr 7), likwidując pętlę. 14 grudnia 1929 roku plac uzyskał przez nowy wiadukt nad torami kolejowymi połączenie z ul. Towarową, również wtedy połączyły się na placu trasy tramwajowe wzdłuż ul. Towarowej i Alej Jerozolimskich.

W okresie przedwojennym funkcjonował tu pod adresem Aleje Jerozolimskie 123 dworzec autobusowy Rogatki Jerozolimskie, uruchomiony w 1931 roku[2].

W 1942 rogatki jerozolimskie zostały rozebrane przez Niemców w związku z planowanym i niezrealizowanym wówczas finalnie projektem przedłużenia Alej Jerozolimskich na zachód. Otaczające plac kamienice zostały zniszczone w 1944 roku i nie zostały po wojnie odbudowane. W listopadzie 1971 roku Aleje Jerozolimskie zostały przedłużone na zachód przy placu.

Po wojnie plac stał się ruchliwym węzłem komunikacyjnym. W latach 1948-1973 na placu swoją trasę kończyła linia trolejbusowa 52[3]. Plac został całkowicie przebudowany w latach 1962-1963 i przyjął postać ronda. Na obszarze na zachód od ul. Grójeckiej częśto lokowało się wesołe miasteczko, a w późniejszym okresie Cricoland przeniesiony z pl. Defilad.

W 2016 roku powstał pomysł przekształcenia placu z obecnego kształtu w mniejsze skrzyżowanie wraz z wykorzystaniem odzyskanej przestrzeni na plac miejski. Istnieje także idea budowy pod placem tunelu drogowego w ciągu Alej Jerozolimskich.

Przy placu planowana jest budowa wieżowca Sobieski Tower. Rejon placu ma ulec dużym zmianom przy okazji budowy dworca Warszawa Główna i przekrycia wykopu kolejowego przy przebudowie kolejowej linii średnicowej.

W trakcie sporządzania (uchwalenie planowane na 2022 rok) jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego rejonu placu Zawiszy. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego teren placu oznaczony jest jako główna przestrzeń publiczna miasta.

Otoczenie[]

Patron[]

Nazwa placu upamiętnia kapitana Artura Zawiszę, uczestnika powstania listopadowego, na którym została w tym miejscu w dniu 15 grudnia 1833 roku wykonana egzekucja. Obecną nazwę nadano w czerwcu 1929[4] lub w 1933 roku, w setną rocznicę egzekucji. Na starych mapach widoczna jest także nazwa Plac Zawiszy Czarnego.

Źródła[]

  • Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 262-263

Przypisy

  1. Mapa historyczna na stronie urzędu miasta
  2. Dworzec Autobusowy "Rogatki Jerozolimskie", dr Piotr Mierzejewski, Stara Ochota
  3. Szczegółowa historia linii trolejbusowej 52. trasbus.com, dostęp: 10 listopada 2015
  4. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 376
Advertisement