|
| nr w rej. |
| 877 |
Państwowy Instytut Geologiczny – budynek C
Państwowy Instytut Geologiczny – główne wejście, po prawej głaz narzutowy
Państwowy Instytut Geologiczny (w skrócie PIG) znajduje się przy ul. Rakowieckiej 4. Zespół zabudowań Instytutu zajmuje północno-zachodni narożnik skrzyżowania ul. Rakowieckiej z ul. Wiśniową. PIG jest największym ośrodkiem naukowo-badawczym polskiej geologii. Utworzony został na mocy uchwały Sejmu Ustawodawczego w maju 1919 roku (jest jednym z najstarszych polskich instytutów naukowych). W skład siedziby Instytutu wchodzą wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków 3 budynki (A, B, C), w których znajdują się m.in. Muzeum Geologiczne i Biblioteka Geologiczna (budynek C) oraz Centralne Archiwum Geologiczne (budynek A).
Historia[]
Do powstania PIG przyczyniły się starania wielu osób, głównie Władysława Szajnochy. Z jego inicjatywy w Sejmie Ustawodawczym RP w dniu 3 kwietnia 1919 roku złożono wniosek w sprawie powołania Instytutu. Na 43. posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego poseł Radziszewski raportuje o "uruchomieniu Państwowego Instytutu Geologicznego w dniu 7-go maja 1919 r.", a więc niemal dokładnie w pół roku od odzyskania przez Polskę niepodległości. Uroczystego otwarcia PIG dokonał minister Przemysłu i Handlu dr Kazimierz Hącia dnia 7 maja 1919 roku. Pierwszym dyrektorem Instytutu, liczącego wówczas 31 pracowników naukowych, został prof. Józef Morozewicz. Obecnie w głównej siedzibie PIG w Warszawie i w 8 oddziałach terenowych pracuje ponad 600 osób.
Budynki[]
Front byłego budynku głównego PIG (obecnie budynek C)
Zniszczona sala główna Muzeum Geologicznego (obecnie budynek C) po oblężeniu Warszawy w 1939 roku
Budowa nowego gmachu Instytutu (obecnie budynek A)
Początkowo, nie mając własnej siedziby, Instytut korzystał z gościnności Pałacu Staszica. Wkrótce pozyskał działkę w kwadracie ulic: Rakowieckiej, Wiśniowej, Batorego i dziś już nieistniejącej ulicy Skautów. Wówczas to ogłoszono konkurs na projekt nowej siedziby, w wyniku którego realizację budowy powierzono architektowi Marianowi Lalewiczowi. Zaprojektował on budynki w charakterystycznym dla siebie stylu akademickiego klasycyzmu, przy czym wnętrza cechował nieco tajemniczy, bazylikowy lub klasztorny wystrój (obecne budynki B i C). Budowę siedziby PIG rozpoczęto jednak dopiero w 1925 roku. Ciekawostką jest, że niektóre detale dekoracyjne wykonano z kamienia pochodzącego z rozebranego w 1926 roku soboru Aleksandra Newskiego na Placu Saskim (były to różowe granity z wyspy Kumlinge, w archipelagu Wysp Alandzkich). Budowę budynku południowego (obecny budynek B) rozpoczęto w połowie 1925 roku i zakończono rok później, natomiast gmach główny (obecnie budynek C), którego fundamenty położono już w 1923 roku, do częściowego użytku został oddany dopiero po siedmiu latach. Wtedy też nastąpiła ostateczna przeprowadzka Instytutu z Pałacu Staszica. Ze względu na ogromne kłopoty finansowe, ówczesny gmach główny (budynek C) ukończono dopiero w 1936 roku Całkowity koszt budowy wyniósł 2 300 000 zł, co jak na owe czasy stanowiło ogromną sumę. W czasie okupacji budynki Instytutu zostały zniszczone w 95%. Po wyzwoleniu Warszawy, w lipcu 1945 roku, przystąpiono do odbudowy gmachów, którą ukończono w latach 1946-1947. Zdecydowano wówczas o konieczności rozbudowy Instytutu. Budowę nowego gmachu rozpoczęto w 1948 roku według projektu Marka Leykama i Czesława Witolda Krassowskiego. Budynek został oddany do użytku w 1952 roku. Obecnie budynek ten (budynek A) pełni funkcję gmachu głównego PIG. Przed głównym wejściem do budynku A (od ul. Wiśniowej) znajduje się głaz narzutowy (największy z wydobytych w obrębie miasta) o kubaturze ok. 10 m3 i masie ok. 30 t., będący pomnikiem przyrody. Na głaz ten natrafiono w 1938 roku podczas budowy kolektora przy ul. Podchorążych. Jest to gnejs biotytowy z licznymi iniekcjami, właściwymi skandynawskim arterytom. Głaz ustawiono przed Instytutem 23 kwietnia 1959 roku, o czym informuje stosowna tablica. Na terenie Instytutu znajdują się także inne pomniki przyrody – zespół 3 głazów narzutowych (od strony ul. Rakowieckiej) oraz 2 zabytkowe drzewa (widoczne z ul. Wiśniowej). W ostatnich latach budynki PIG przeszły gruntowną renowację – zyskały m.in. nową elewację oraz pokrycie dachowe. Modernizacji poddano także Muzeum Geologiczne – w 2002 roku pod główną salą ekspozycyjną otwarto nowy magazyn zbiorów. Miejsce na magazyn uzyskano wybierając spod gmachu grunt metodą górniczą.
Instytucje[]
Muzeum Geologiczne[]
- Zobacz więcej w artykule: Muzeum Geologiczne.
Muzeum Geologiczne PIG powstało w 1919 roku. Jest jedynym muzeum geologicznym w Polsce, które przedstawia w pełny sposób zagadnienia budowy geologicznej kraju. Znajdują się tu m.in. różnorodne okazy skał, minerałów i skamieniałości ułożonych w tematyczne wystawy, a także szkielety wymarłych zwierząt z epoki lodowcowej (mamuta, nosorożca włochatego i niedźwiedzia jaskiniowego), rekonstrukcja dinozaura, tropy dinozaurów żyjących na terenie Polski oraz rekonstrukcja jaskini i pustyni. W Muzeum znajduje się 8 wystaw stałych: Materia Ziemi, Historia Polski w kamieniu pisana, Surowce mineralne Polski, Państwowy Instytut Geologiczny 1919-1999, Skamieniały Świat, Magmatyzm, Sedymentacja i diageneza, Metamorfizm. Muzeum Geologiczne znajduje się w budynku C PIG. Jest czynne od poniedziałku do piątku w godz. 9:00-15:00 oraz w niedziele w godz. 10:00-14:00. W soboty i święta muzeum jest nieczynne. Wstęp do muzeum jest wolny.
Biblioteka Geologiczna[]
Biblioteka Geologiczna PIG, podobnie jak muzeum, istnieje od początku powołania Instytutu, tj. od 1919 roku. Zgromadziła największy w Polsce zbiór publikacji geologicznych, liczący ponad 160 000 woluminów i ponad 500 tytułów czasopism krajowych i zagranicznych. Biblioteka jest czynna od wtorku do piątku, w godz. 9:00-14:30. Każdy może korzystać ze zbiorów Biblioteki bez ograniczeń na miejscu, natomiast wypożyczenia na zewnątrz odbywają się wyłącznie na podstawie rewersu międzybibliotecznego. Biblioteka nie wykonuje odbitek kserograficznych.
Centralne Archiwum Geologiczne[]
Centralne Archiwum Geologiczne (w skrócie CAG) w PIG to główne krajowe archiwum dokumentów geologiczno-środowiskowych i próbek geologicznych. Materiały i dane znajdujące się w CAG wspomagają badania geologiczne, planowanie przestrzenne i zarządzanie środowiskiem, służą racjonalnemu wykorzystaniu surowców mineralnych i gospodarce wodnej. CAG gromadzi, konserwuje i udostępnia materiały geologiczne, hydrogeologiczne i geofizyczne, mapy oraz rdzenie wiertnicze. Prowadzi także sprzedaż wydawnictw geologicznych. Dzięki internetowym aplikacjom możliwy jest bezpośredni dostęp do informacji o zgromadzonych archiwaliach. Archiwum mieści się w budynku A Instytutu i jest czynne od wtorku do piątku w godz. 9:00-15:00.