Warszawikia

CZYTAJ WIĘCEJ

Warszawikia
Advertisement
Pociag WKD niedalego dworca zachodniego

Pociąg Warszawskiej Kolei Dojazdowej

Koleje dojazdowe – w historii Warszawy istniało kilka linii kolei dojazdowych, które umożliwiały dojazd mieszkańcom podwarszawskich miejscowości (dziś często już dzielnic lub osiedli w granicach miasta) do Warszawy. Do dzisiaj przetrwała jedynie jedna taka kolejka – Warszawska Kolej Dojazdowa łącząca Grodzisk Mazowiecki, Milanówek i Podkowę Leśną ze Śródmieściem.

Koleje historyczne[]

Warszawę z okolicznymi miejscowościami łączyło dawniej pięć już nieistniejących linii kolei dojazdowych: grójecka, wilanowska, jabłonowska (karczewska), marecka oraz młocińska.

Kolej grójecka[]

Zobacz więcej w artykule: Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa.

Kolejka grójecka (zwana też piaseczyńską) powstała 30 października 1898 roku i wyruszyła na trasie z placu Keksholmskiego (dziś Unii Lubelskiej) do Piaseczna ze stacjami w Mokotowie, Wierzbnie, Szopach, Służewcu, Grabowie, Pyrach, Dąbrówce, Mysiadle i Iwicznej. Na trasie zaczęły kursować parowozy, a tory miały rozstaw szyn 1000 milimetrów. W 1900 roku linię wydłużono do Gołkowa oraz utworzono odnogę do Góry Kalwarii. Kolejne wydłużenia miały miejsce w 1914 roku (do Jasieńca), 1917 (do Mogielnicy), 1920 (do Brzostowca) oraz 1924 roku (do Nowego Miasta nad Pilicą). Po decyzji o rozpoczęciu usuwania torów w granicach miasta w 1935 roku przeniesiono północny kraniec linii na ulicę Puławską, na wysokości ul. Odyńca, a potem konsekwentnie do Dworca Południowego w 1938 roku. W międzyczasie z linią kolei grójeckiej połączono kolejkę wilanowską.

Podczas II wojny światowej i po wojnie kolejka nadal funkcjonowała, jednak jej trasa była sukcesywnie skracana. W 1971 roku całkowicie zlikwidowano wszystkie odcinki w granicach Warszawy, po 1973 roku kolejka funkcjonowała tylko na odcinku z Piaseczna do Nowego Miasta. W 1996 roku linię całkowicie zlikwidowano, jednak w 2004 roku przywrócono ruch jako atrakcję turystyczną pod nową nazwą – Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa.

Kolej wilanowska[]

Zobacz więcej w artykule: Kolej wilanowska.
Stacja kolejki waskotorowej Wilanow

Dawna stacja kolejki w Wilanowie

Kolejka wilanowska została uruchomiona 16 maja 1891 roku o godzinie 16:00 na tymczasowej trasie spod Belwederu do Czerniakowa, natomiast regularne kursy do Wilanowa otwarto w 1892 roku. Początkowo wagony był ciągnięte przez konie po torach o rozstawie szyn 800 milimetrów, dopiero w 1894 roku wprowadzono lokomotywy parowe, w tym samym roku trasę kolejki wydłużono do placu Keksholmskiego. W 1896 roku otwarto regularne kursy do Konstancina-Jeziorny, a wkrótce także do Piaseczna. W 1936 roku torowisko kolei wilanowskiej przekuto na 1000 milimetrów i włączono w bieg kolei grójeckiej.

Kolej jabłonowska (karczewska)[]

Zobacz więcej w artykule: Kolej jabłonowska.
Stacja kolei jablonowskiej Widoczna

Dawna stacja kolejki w Wawrze

Projekt kolejki łączącej początkowo Żerań z Grochowem powstał w 1896 roku, a w 1897 roku zawiązano spółkę, która miała zająć się przygotowywaniem budowy. Prace toczyły się do 1900 roku, kiedy to oddano odcinek z Jabłonny do stacji Warszawa Most przy moście Kierbedzia, a 4 stycznia 1901 roku oddano pozostały odcinek do Wawra. Ówczesna linia miała rozstaw szyn 800 milimetrów, w 1903 roku dobudowano przy niej odnogę do Płud, a w 1908 roku do Starej Miłosny. 16 kwietnia 1914 otwarto przedłużenie linii na południe, do Karczewa. Już w okresie międzywojennym rozpoczęto starania o likwidację linii, jednak bez zmian dotrwała ona do 1939 roku i po przeżytej wojnie powróciła w 1944 roku, by w maju 1945 roku ponownie kursować na całej trasie. Jednak na skutek spadającej popularności linii w 1952 roku skasowano odcinek środkowy od mostu do Otwocka, w 1956 roku odcinek północny, a w 1963 roku ostatecznie skasowano ostatni odcinek z Otwocka do Karczewa.

Kolej marecka[]

Zobacz więcej w artykule: Kolej marecka.

Kolejka została uruchomiona 9 marca 1897 roku na trasie z Targówka do Pustelnika. Z czasem ją wydłużono do Radzymina oraz do nowej stacji początkowej przy ulicy Stalowej 60. Kolejka miała rozstaw szyn 800 milimetrów, służyła do wywożenia torfu z okolicznych pokładów, ale także przyczyniła się do rozwoju planowanych w okolicy letnisk. Po pewnym czasie uruchomiono specjalne pociągi letnie kursujące w niedziele i święta. Przez okres II wojny światowej kolejka kursowała w miarę możliwości technicznej i sprawności infrastruktury, jednak przebieg trasy często się zmieniał. Na wiosnę 1946 ruch na całej trasie wznowiono na stałe, a kolejka działała do 1 września 1974 roku, kiedy to ją zlikwidowano i zastąpiono kursami PKS.

Kolej młocińska[]

Zobacz więcej w artykule: Kolej młocińska.

Pomysł budowy linii kolejowej do Młocin, Łomianek i docelowo do Modlina pojawił się w latach 20. XX wieku, i po początkowych problemach z budową linię uruchomiono w 1929 roku na trasie z Dworca Gdańskiego wzdłuż Marymonckiej do Łomianek. Była to linia normalnotorowa. Wkrótce potem wojsko przedłużyło linię do magazynów amunicyjnych w Palmirach. Linia nie cieszyła się duża popularnością, a planowane przy niej miasta-ogrody nie powstawały. Największych użytek linia przyniosła w dniach 9–18 września 1939 roku, kiedy to z magazynu w Palmirach przywożono nią amunicję dla broniącej się Warszawy. Po 1942 roku tory nie były już używane, a ich nierozkradzione pozostałości rozebrano po 1947 roku.

Kolej poligonowa Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie[]

Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie wybudowało wąskotorową kolejkę (750 mm) służącą do celów doświadczalnych i transportowych na poligonie. Kolejka docierała pod stację PKP Rembertów – tor biegł wzdłuż al. Marszałka Piłsudskiego (obecnie al. Chruściela) środkowym pasem między jezdniami, koło stacji PKP zbudowano mijankę umożliwiającą oblot wagonu przez lokomotywkę. Na odcinku między stacją PKP a Centrum (obecnie siedziba Akademii Sztuki Wojennej) prowadzony był rozkładowy ruch osobowy skorelowany z rozkładem jazdy pociągów PKP. Choć połączenie było uruchamiane przez wojsko i zasadniczo służyło oficerom i żołnierzom udającym się do i z Centrum, mogli też z niego korzystać cywilni mieszkańcy Rembertowa. Mieszkańcy nazywali to połączenie tramwajem. Z początku na trasie kursował tramwaj konny, później wojskowi skonstruowali we własnych warsztatach wózek motorowy Austro-Daimler 6PS, który ciągnął dwuosiowy wagon pasażerski. Nie jest znana dokładna data zawieszenia ruchu na kolejce, na pewno jednak w czasie okupacji ruch nie był prowadzony.

Koleje współczesne[]

Warszawska Kolej Dojazdowa[]

Zobacz więcej w artykule: Warszawska Kolej Dojazdowa.

Pomysł uruchomienia tej normalnotorowej linii pojawił się w 1918 roku, kiedy to powstała spółka „Siła i Światło”, będąca inicjatorem budowy takiej linii. Powołano odrębną spółkę – Elektryczne Koleje Dojazdowe Sp.Akc. (EKD). Prace rozpoczęto w Komorowie i poprowadzono je w dwóch kierunkach, do Warszawy oraz do Grodziska Mazowieckiego. Na terenie Warszawy tory kolejki poprowadzono wzdłuż Szczęśliwickiej oraz Nowogrodzkiej do stacji końcowej u zbiegu Nowogrodzkiej z Marszałkowską. Ponadto wybudowano też specjalny odcinek linii EKD do Włoch. Pierwszy pociąg wyjechał na trasę 11 grudnia 1927 roku.

Do 1936 roku linię wydłużono jeszcze do stacji Grodzisk Mazowiecki PKP. Kolejka przetrwała II wojnę światową i została po niej ponownie uruchomiona.

Po II wojnie światowej spółka Elektryczne Koleje Dojazdowe została upaństwowiona, a w 1951 roku zmieniono nazwę na Warszawską Kolej Dojazdową. W latach 70. XX wieku próbowano zintegrować WKD z warszawskim systemem tramwajowym. Przeprowadzono próby z wykorzystaniem wagonu tramwajowego Konstal 13N, jednak testy się nie powiodły ze względu na różnice w wózkach wagonu tramwajowego i wagonu WKD. Linia WKD posiada jedno połączenie z resztą sieci PKP. Rolę tego połączenia pełni jednotorowy, niezelektryfikowany szlak kolejowy pomiędzy stacją PKP w Pruszkowie, a Komorowem (linia nr 512; tzw. żeberko), na którym planowane jest uruchomienie pociągów pasażerskich.

Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa[]

Zobacz więcej w artykule: Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa.

Mimo że kolej piaseczyńska nie przemierza dziś terenu Warszawy, ma ona bezpośredni związek z Grójecką Koleją Dojazdową, która rozpoczęła swoją historię w 1898 roku. Po likwidacji na niej ruchu torowiska niszczały aż do 2004 roku, kiedy to po uprzednim wyremontowaniu torowisk przywrócono ruch o charakterze krajoznawczym na odcinku z Piaseczna do Tarczyna.

Linki zewnętrzne[]

Advertisement